نوروپاتی اعصاب چیست؟ علائم تا درمان

اعصاب محیطی وظیفه­ ی انتقال پیام­های عصبی از مغز یا سیستم مرکزی اعصاب را به اندام­های دیگر بدن بر عهده دارند. این اعصاب پیام­ها را به اجزایی مشابه بازوها، دست­ها و پاها، اندام­های داخلی، چهره و دهان انتقال می­دهند. نوروپاتی اختلالی است که در آن اعصاب محیطی دچار بدعملکردی و اختلال به علت آسیب وارده به آن­ها می­گردند. آسیب عصب­ های محیطی، سبب ایجاد اشکالاتی در کارکرد آن­ ها می­ شود. در نتیجه در زمان هایی که محرک درد آوری وجود ندارد سیگنال درد به مغز ارسال می­کنند و یا حتی اگر چیزی در حال آسیب به بدن است اصلا سیگنالی به مغز ارسال نکنند. علت این امر می­تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• یک آسیب
• بیماری سیستمی
• عفونت
• اختلالات ارثی

هر چند این اختلال سبب ناراحتی برای فرد می ­شود اما درمان می­تواند بسیاری از علائم آن را کاهش دهد. نکته ­ی حائز اهمیت در این بخش این است که آیا بیماری زمینه ­ای بسیار مهمی سبب این اختلال شده یا خیر؟

---

انواع نوروپاتی­های محیطی

بیش از 100 نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد که هر نوع آن علائم مخصوص به خود و درمان جداگانه دارند. بر اساس عصب آسیب دیده این اختلالات را دسته ­بندی می ­کنند.

 مونو نوروپاتی زمانی رخ می­دهد که فقط یک عصب آسیب دیده باشد.

پلی نوروپاتی نیز زمانی ایجاد می­گردد که چندین عصب آسیب ببینند و البته اختلال شایع­تری است.

---

علائم نوروپاتی چه هستند؟

سه نوع عصب محیطی وجود دارند:

• اعصاب حسی که متصل به پوست هستند
• اعصاب حرکتی که متصل به عضلات هستند
• اعصاب خودکار که به اندام­ های داخلی متصل هستند

این اختلال یک دسته از این اعصاب و یا تمام آن­ ها را تحت تاثیر قرار می­ دهند. علائم آن نیز می ­تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا
• احساس فشار در دست و پاها به گونه ­ای که دستکش یا جوراب بسیار تنگی پوشیده باشید
• درد های ناگهانی
• بی­حسی دست و پا
• احساس کرختی و سنگینی در دست و پا
• به طور مداوم اشیا از دستتان می­افتند
• احساس شوک در اندام
• نازک شدن پوست
• کاهش فشار خون
• مشکلات جنسی خصوصا در مردان
• یبوست
• مشکلات سیستم گوارش
• اسهال
• بیش از حد عرق کردن

این علائم ممکن است با بیماری­های دیگر نیز هم­پوشانی داشته باشند.

---

دلایل ایجاد نوروپاتی

افرادی که سابقه­ی خانوادگی نوروپاتی دارند ممکن است بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار داشته باشند.

هر چند دلایل زیادی ممکن است به وجود آورنده  این اختلال باشد.

بیماری ­های کلی بدن

آسیب وارده به اعصاب در اثر بیماری ­های مشابه دیابت یکی از شایع ­ترین دلایل ایجاد این مشکل است. این مشکل منجر به بی­حسی، درد و از دست دادن حس یک طرف بدن گردد.

خطر نوروپاتی برای افرادی که اضافه وزن دارند، فشار خون بالا دارند، بالای سن 40 سال دارند بیش از سایرین است.

طبق تحقیقات مرکز نوروپاتی دانشگاه شیکاگو 60 درصد افرادی که مبتلا به دیابت هستند دارای مشکلات اعصاب محیطی هستند و فشار خون بالا و قند بالا هر دو به اعصاب آسیب می­زنند.

سایر بیماری­های مزمنی که می ­توانند به اعصاب آسیب وارد کنند شامل موارد زیر هستند:

اختلالات کلیوی که مرتبط با تولید سموم در بدن و وارد شدن آسیب به اعصاب هستند

کم کاری تیروئید که مرتبط به کمبود هورمون تیروئید است که سبب بازگشت مایعات و افزایش فشار در اطراف اعصاب می­شود.

بیماری ­هایی که سبب التهاب مزمن می­گردند که به اعصاب و بافت ­های پیوندی منتشر می­شود

کمبود ویتامین E B1 B6 B12 که برای سلامت بدن و عملکرد اعصاب ضروری هستند

آسیب جسمی

آسیب جسمی بیشترین دلیل آسیب وارده به اعصاب است. در مواردی مشابه تصادفات ماشین، افتادن یا شکستگی بیشترین احتمال آسیب وجود دارد. عدم فعالیت و یا ماندن در یک وضعیت به مدت طولانی ممکن است سبب ایجاد این اختلال گردد. یکی از رایج­ترین نوع این اختلال که در اثر آسیب به عصب مدین مچ دست ایجاد می­گردد سندروم کارپال تونل دست است. این عصب وظیفه­ی حرکت و حس را در دستان دارد و با فشار وارده به آن نقص عملکرد در حرکت دست­ها مشاهده می­گردد.

الکل و سموم

الکل می­تواند اثر سمی روی بافت­های اعصاب داشته باشد افرادی که الکل بالا مصرف می­کنند در معرض این بیماری قرار می­گیرند. در معرض مواد سمی مثل چسب­ها، سموم حشرات و.. می­تواند منجر به آسیب اعصاب شود. در معرض فلزات سنگین قرار گرفتن مثل سرب و جیوه نیز اثر مشابهی دارند.

عفونت و بیماری­های سیستم ایمنی

باکتری­ها و ویروس­های خاصی به اعصاب حمله می­کنند. ویروس­هایی مشابه هرپس و ویروس آبله مرغان و زونا و ویروس Epstein-Barr می­توانند به اعصاب حسی آسیب وارد کنند و سبب دردهای ناگهانی گردند. عفونت­های باکتریایی مثل بیماری لایم سبب بدعملکردی اعصاب و ایجاد درد می­شوند. افراد مبتلا به ایدز نیز دچار نوروپاتی اعصاب می­گردند.بیماری­های سیستم ایمنی مثل آرتریت و لوپوس  نیز به شکل­های مختلف به اعصاب محیطی ربه می­زنند. التهاب مزمن بافت های بدن نیز منجر به همین بیماری می­گردند.

برخی داروها

داروهای خاصی نیز باعث ضربه دیدن اعصاب می­شوند برای مثال داروهای ضد تشنج، داروهایی که برای از بین بردن باکتری­ها هستند، داروهای فشار خون، داروهای درمان سرطان همگی ممکن است منجر به نوروپاتی شوند.تحقیقات اخیر در ژورنال خانواده، به این اشاره می­کنند که دسته­ای از داروها که برای کنترل کلسترول و بیماری­های قلبی استفاده می­گردند نیز عوارضی برای اعصاب دارند.

---

تشخیص نوروپاتی

بعد از معاینه‌ی فیزیکی بیمار توسط بهترین پزشک متخصص مغز و اعصاب ، تست‌هایی مشابه تست خون برای سنجش ویتامین‌ها، قند خون و هورمون‌های تیروئید برای مشخص شدن عملکرد تیروئید انجام می‌شود.

علاوه بر این پزشک دستور CT SCAN و MRI نیز برای بررسی اعصاب خواهد داد. در برخی مواقع نمونه‌برداری از عصب نیز انجام می‌شود تا زیر میکروسکوپ بررسی گردد. سایر تست‌های تشخیصی مشابه EEG و الکترومیوگرافی نیز برای تشخیص دقیق‌تر صورت می‌گیرد.

---

درمان نوروپاتی

اغلب درمان‌های این اختلال به مداوای بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط است. برای مثال در صورتی که علت مشکلات عصبی به دیابت مربوط می‌گردد باید گلوکز خون دائما کنترل شده و پایین نگه داشته شود. اگر میزان ویتامین خون کم شده، اصلاح این نقص در اولویت است. گاها ترکیبی از درمان‌های مختلف می‌توانند نشانه‌های بیماری را کاهش دهند.

استفاده از مسکن‌ها: مسکن‌هایی مشابه استامينوفن و دارو‌های ضد التهابی مشابه آسپرین و ایبوپروفن نیز برای درد‌های متوسط می‌توانند کمک‌کننده باشند. مصرف بیش از حد این داروها ممکن است منجر به آسیب معده و کبد شود، خصوصا اگر به مدت طولانی مصرف گردند.

درمان‌های پزشکی: پلاسما تراپی نیز یکی دیگر از درمان‌هایی ممکن است که با تغییر خون، آنتی‌‌ بادی ‌های مضر از خون فرد خارج می‌شوند.

تحریک کننده‌ی اعصاب یا TENS نیز یکی دیگر از روش‌های درمانی است که اگرچه برای همه‌ی افراد کاربرد ندارد، اما جز روش‌های محبوب می‌باشد. از طرفی چون بدون دارو صورت می‌گیرد عوارض کمتری متوجه‌ی فرد است. در این روش الکترود روی پوست قرار می‌گیرد و سیگنال دردی که توسط اعصاب به مغز ارسال می‌گردد را مخدوش می‌کند.

---

راه‌های جلوگیری از نوروپاتی

• اجتناب از مصرف مشروبات الکلی
• اجتناب از مصرف دخانیات
• داشتن رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم

در صورتی که به دیابت مبتلا هستید منظم پاهای خود را بشویید و مرطوب کنید.

منابع

Www.healthline.com/peripheral-neuropathy