میگرن چیست؟ از علائم تا درمان آن

همه ما در زندگی عادی و روزمره خود تحت تاثیر عوامل بسیار مختلفی دچار سردرد شده ایم. عموما این سردرد های روزمره به مرور و با استراحت رفع می شوند. در برخی از افراد این سردرد ها به شکل مضمن و بسیار شدید بروز می کند که البته انواع مخلفی دارد. به این نوع از سردرد ها که با علامت های دیگر نیز همراه است میگرن می گویند. در این مقاله قصد داریم تا به صورت کامل با میگرن و عوامل و درمان آن آشنا شویم. اگر سردرد های شدید دارید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

میگرن چیست؟

میگرن در زمره بیماری های عصبی (نورولوژیک) شناخته شده و علائم متعددی را شامل میگردد. سردرد شدید و ناتوان کننده به عنوان اصلی ترین علامت میگرن شناخته میشود. سردرد، حالت تهوع، استفراغ، مشکلات گفتاری، بی حسی یا گزگز و حساسیت به نور و صدا دیگر علائم شایع در میگرن میباشد. این بیماری توانایی درگیر کردن تمامی گروه های سنی داشته و در اکثر موارد منشاء ارثی دارد.

خود سردردهای میگرنی انواعی دارند ازجمله:

سردردهای بدون پیش درآمد: که عموما به عنوان میگرن معمولی شناخته میگردد.

سردردهای با پیش درآمد: که به عنوان میگرن کلاسیک شناخته میشود.

این بیماری ممکن است در کودکی نشانه ها و علائم خود را نشان دهد و یا تا سنین بزرگسالی، علائم خاصی در فرد مشخص نشود. همچنین به طور معمول این بیماری در زنان شایع تر از مردان است.

انواع میگرن

انواع متفاوتی از میگرن وجود دارد که در ادامه به اختصار به معرفی هریک خواهیم پرداخت.

1- میگرن بدون پیش درآمد

افرادی با این نوع از میگرن، حداقل 5 حمله با خصوصیات ذیل را تجربه میکنند:

• حمله سردردی که درصورت عدم درمان یا پاسخ ندادن درمان، عموما 4 تا 72 ساعت به طول خواهد انجامید.
• تجربه سردردهایی با حداقل دو ویژگی زیر:
• سردرد تنها در یک طرف سر رخ دهد.
• درد همراه با ضربان یا ذق ذق در سر
• سطح درد متوسط یا شدید
• افزایش درد در زمان فعالیت های بدنی معمول همچون راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها
• سردردی که حداقل یکی از ویژگی های زیر را داشته باشد:
• نورهراسی (حساسیت شدید به نور)
• صدا هراسی (حساسیت به صدا)
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• سردردی که منشاء دیگری نداشته باشد.

2- میگرن همراه با پیش درآمد

این نوع از میگرن به عنوان میگرن کلاسیک، میگرن عارضه دار یا نیمه فلج کننده (همی پلژیک) شناخته میشود. در این میگرن لازم است حداقل دو حمله با خصوصیات ذیل را تجربه کنید:

•  مشکلات بینایی (رایج ترین علامت)
• مشکلات حسی بدن، صورت یا زبان مانند بی حسی، مومور شدن یا گیجی
• مشکل در تکلم
• مشکل در ضعف یا حرکت کردن که ممکن است تا 72 ساعت به طول انجامد.

مشکلات مربوط به ساقه مغز که شامل موارد ذیل میشود:

• مشکل در صحبت کردن (صحبت ناواضح)
• سرگیجه
• وز وز یا زنگ زدن گوش
• مشکل در شنوایی
• دوبینی
• ناتوانی در کنترل حرکات بدن (آتاکسی)
• کاهش هوشیاری
• مشکلات چشمی همچون دیدن پرتوهای نور، نقاط کور یا کوری موقت

وجود حداقل دو ویژگی زیر در تشخیص میگرن همراه با پیش درآمد الزامی است:

1. حداقل یکی از علائم در طول 5 دقیقه یا بیشتر به تدریج شدت یابد.
2. هر یک از علائم بین 5 دقیقه تا یک ساعت به طول می انجامد.

3- میگرن مزمن

میگرن مزمن با عنوان سردرد ترکیبی یا مخلوط نیز شناخته میشود چرا که توانایی خصوصیاتی از سردردهای تنشی و میگرن را داشته باشد. در موارد دیگری عنوان میگرن شدید هم به آن اطلاق شده که در نتیجه مصرف بیش از حد دارو ایجاد میشود.

در میگرن مزمن، فرد تنش شدید یا سردرد را بیش از 15 روز در ماه برای سه ماه یا بیشتر تجربه میکند.

4- میگرن حاد

میگرن حاد اصطلاحی برای مواردی از میگرن است که در زمره میگرن مزمن قرار نمیگیرد. نام دیگر این نوع از میگرن، اپیزودیک است. افراد مبتلا به این نوع از میگرن، تا 14 روز در ماه سردرد دارند. بنابراین افراد مبتلا به این میگرن سردردهای کمتری نسبت به افراد مبتلا به میگرن مزمن، در طول ماه تجربه خواهند کرد.

تفاوت میگرن مزمن و میگرن حاد

افراد مبتلا به میگرن مزمن، موارد ذیل را احتمالا بیش از افراد مبتلا به میگرن حاد دارند:

1. سردردهای شدید
2. ناتوانی بیشتر در کارهای خانه یا بیرون از خانه
3. افسردگی
4. انواع دیگری از دردهای مزمن همچون آرتروز
5. دیگر مشکلات جدی سلامتی (بیماری های همزمان) ازقبیل فشارخون بالا
6. جراحت های قبلی سر و گردن

5- میگرن وستیبولار یا دهلیزی

میگرن وستیبولار به عنوان سرگیجه همراه با میگرن نیز شناخته میشود. حدود 40 درصد افراد مبتلا به میگرن، علائم این نوع از میگرن را دارند. یکی از ویژگی های این نوع از میگرن این است که برای تمامی افراد در هر رده سنی حتی کودکان ممکن است رخ دهد.

داروهای این نوع از میگرن مشابه انواع دیگر میگرن میباشد. همچنین رژیم غذایی فرد تاثیر چشمگیری در  پیشگیری و کنترل این نوع از میگرن دارد.

6- میگرن اپتیکال یا چشمی

این نوع میگرن به عنوان میگرن چشمی شناخته شده و یکی از نادرترین انواع میگرن میباشد. علائم این نوع از میگرن شامل موارد ذیل میگردد:

• دیدن پرتوها یا برق های نور که به آنها جرقه گفته میشود.
• نقطه کور یا از دست دادن نسبی بینایی که به آن اسکوتوما گفته میشود.
• از دست دادن دید یک چشم
• مشکلات بینایی در این نوع از سردرد عموما از یک ساعت پیش از میگرن آغاز میگردد. همچنین ورزش میتواند منجر به تشدید این نوع از میگرن گردد.

انواع دیگری از میگرن ها همچون میگرن های هورمونی، عروقی، اضطرابی یا قاعدگی وجود دارد که منشاء های متفاوتی برای آغاز داشته و عموما به عنوان میگرن های کوتاه مدت شناخته میگردند.

علائم میگرن

در ذهن عموم افراد جامعه میگرن نوعی سردرد است و تنها سردرد را علامت میگرن می دانند. در صورتی که میگرن علائم فراوان دیگری نیز دارد.

به صورت کلی علائم میگن شامل چند مرحله است که آنهارا به صورت مختصر بیان می کینم:

1– علائم پیش نشانه

در برخی موارد علائم میگرن میتواند از دو روز پیش از شروع سردرد بروز کند. این علائم شامل موارد ذیل میگردد:

• میل شدید به غذا
• افسردگی
• خستگی یا کم بودن انرژی
• خمیازه های مکرر
• بیش فعالی
• تحریک پذیری
• سفتی گردن

2- علائم پیش درآمد میگرن

اولین عالمت مهم در میگرن مشکل در تکلم می باشد.علائم دیگری مانند: احساس مورمور شدن یا گزگز در صورت، بازوها و پاها، اشکال در دید، نورها یا لکه های روشن  نیز می توانند از عالمت های پیش در آمد میگرن باشند. همچنین در برخی موارد حاد حتی ممکن است فرد موقتا با کاهش شدید بینایی مواجهه گردد.

3- علائم در حین حمله میگرن

این علائم که به عنوان حادترین علائم میگرن شناخته میشود میتواند از چند ساعت تا چند روز به طول انجامد و شامل موارد ذیل میگردد:

• افزایش حساسیت به نور و صدا
• تهوع
• سرگیجه یا احساس ضعف
• درد در یک طرف سر، سمت چپ یا راست یا جلو یا گیجگاه
• سردرد ضربان دار
• استفراغ

4- علائم پس نشانه میگرن

• ایجاد تغییرات خلقی
• احساس سرخوشی یا خوشحالی شدید یا احساس خستگی و بی حالی
• سردرد خفیف و گنگ

علائم سر درد میگرنی

سردرد میگرنی خود نشانه های مشخصی دارد که عموما از سایر سردردها متمایز میگردد ازجمله:

• ضربان دار
• ذق ذق کننده
• سوراخ کننده
• کوبنده
• ناتوان کننده و طاقت فرسا

عموما سردردهای میگرنی دارای طیفی هستند به این معنا که از سردرد خفیف آغاز شده و درصورت درمان نشدن، به سطح سردردهای متوسط یا شدید میرسد.

اکثر میگرن ها در سطح خفیف 4 ساعت به طول خواهد انجامید اما درصورتی که مورد درمان قرار نگیرد و یا به درمان پاسخ مثبت نشان ندهد، از 72 ساعت تا یک هفته نیز به طول خواهد انجامید.

علل ایجاد میگرن و عوامل تحریک کننده میگرن

هرچند علل قطعی ایجاد بیماری میگرن همچنان ناشناخته است اما عوامل تحریک کننده متفاوتی در تشدید سردردهای میگرنی شناسایی شده است ازجمله:

• نورهای روشن
• گرمای شدید
• تغییرات شدید هوا
• کم آبی
• تغییر فشار جوی
• تغییرات هورمونی در بانوان
• اضطراب بیش از اندازه
• صداهای بلند
• فعالیت فیزیکی شدید
• مصرف غذای کم یا نامناسب
• تغییرات در الگوی خواب
• استفاده از داروهای خاص همچون داروهای ضد بارداری
• استشمام بوهای نامعمول
• سیگار کشیدن
• مصرف الکل

برخی موارد غذایی همچون کافئین، تیرامین و برخی افزودنی های غذایی همچون نیترات که نگهدارنده ی گوشت های فرآوری شده موجود است.

درمان میگرن

تاکنون هیچ درمان قطعی برای میگرن یافت نشده است اما به کمک راهکارهای متفاوت میتوان علائم و میزان درد در زمان بروز میگرن را کنترل کرده و طول مدت و شدت دردهای میگرنی را تقلیل داد.

درمان میگرن شامل طیفی از شیوه های متفاوت و ترکیبی میگردد ازجمله:

• درمان دارویی به کمک مصرف مسکن
• درمان خانگی و تغییر سبک زندگی
• هورمون درمانی
• مشاوره
• درمان های جایگزین همچون مراقبه و مدیتیشن

درمان دارویی میگرن

بهره گیری از داروهای تاثیرگذار در این حوزه ازجمله داروهای مسکن هم میتواند در پیشگیری از شروع سردرد میگرنی و هم در کنترل شدت حمله های میگرنی تاثیرگذار باشد.

البته توجه داشته باشید که در برخی موارد مصرف بیش از حد دارو، خود عاملی برای بروز سردرد محسوب میگردد لذا لازم است نوع و میزان دارو را حتما با مشورت و تجویز پزشک مصرف نمایید.

درمان خانگی میگرن

فرد میتواند درکنار درمان های دارویی، از درمان های خانگی نیز بهره گیرد همچون:

• دراز کشیدن در اتاقی تاریک و ساکت
• ماساژ کف سر وگیجگاه
• کمپرس حوله سرد بر پیشانی وپشت گردن

عوامل تاثیرگذار در درمان میگرن

عوامل متعددی میتواند در اتخاذ یک یا ترکیب چند نوع درمان برای میگرن فرد تاثیرگذار باشد ازجمله:

• سن
• تعداد دفعات بروز میگرن
• نوع میگرن
• شدت میگرن
• علائم همراه با میگرن ازجمله وجود تهوع یا استفراغ
• ویژگی های جسمی فرد
• سابقه پزشکی فرد

پیشگیری از میگرن

اقدامات ذیل میتواند کمک شایانی در پیشگیری از بروز میگرن برای افراد داشته باشد.

• دوری از محرک های میگرنی که در بالا ذکر شد.
• مصرف آب کافی در طول شبانه روز
• مصرف به موقع و به اندازه وعده های غذایی
• خواب به اندازه و با کیفیت
• ترک سیگار
• یادگیری مهارت های کنترل تنش و اضطراب
• ورزش منظم
• کنترل وزن و دوری از چاقی مفرط

کلام آخر

به یاد داشته باشید هر سردردی، نشانه میگرن نیست. میگرن علاوه بر سردرد نشانه های دیگری نیز دارد از جمله حالت تهوع و سرگیجه. در صورتی که به میگرن دچار شدید با مراجعه به پزشک متخصص  نورولوژی می توانید آن را کنترل و یا درمان کنید.