انواع سرگیجه را بشناسید!!

بسیاری از ما با انواعی از سرگیجه‌های ناراحت کننده در طول زندگی خود مواجه بوده‌ایم. در صورتی که سرگیجه دارید و همین الان از چرخ و فلک خارج نشده‌اید باید دنبال علت آن باشد. انواع سرگیجه به دلایل خاصی ایجاد می‌شوند چرا که معمولا نشانه‌ای از مشکلات دیگر هستند. به شکل کلی دو نوع سرگیجه وجود دارد سرگیجه‌ی محیطی و مرکزی. برای هر کدام روش درمانی مجزا وجود دارد اما در ابتدا باید بدانید که به چه نوعی از سرگیجه مبتلا شده‌اید.

دلایل ایجاد سرگیجه محیطی

سرگیجه‌ی محیطی یکی از انواع سرگیجه است که جز شایع‌ترین آن‌ها نیز می‌باشد. علت ایجاد آن به مشکلاتی در گوش داخلی برمی‌گردد. گوش داخلی وظیفه‌ی حفظ تعادل و کنترل بدن را داراست. شایع‌ترین بیماری‌های گوش داخلی که ممکن است منجر به سرگیجه شوند موارد زیر هستند:

• سرگیجه‌ی ناگهانی خوش‌خیم یا BPPV
• التهاب نورون‌های دهلیزی یا مجاری وستیبولار
• بیماری منیر یا Meniere

BPPV اختلالی هست که سبب می‌شود تا کریستال‌های کوچک داخل گوش شل شده و در مایع گوش داخلی شناور شوند. حرکت این کریستال ها داخل گوش سبب انواع سرگیجه می‌شود. گاهی اوقات نیز آسیب گوش منجر به BPPV  می‌گردد.

التهاب نورون‌های مجاری دهلیزی سبب سرگیجه‌ی شدیدی می‌شود که به شکل ناگهانی عود می‌کند و ۲ تا ۳ هفته باقی می‌ماند. پزشکان معتقدند عفونت‌های ویروسی سبب ایجاد آن می‌گردند.

سندروم منیر نیز ترکیبی از علائم کم‌شنوایی و سرگیجه را در پی دارد. پزشکان از علت دقیق آن مطلع نیستند. استرس و اضطراب همراه با خوردن نمک و نوشیدن قهوه و الکل می‌تواند آن را فعال سازد.

برخی شرایط دیگر نیز ممکن است سبب ایجاد انواع سرگیجه گردد. بیماری‌های دیگر گوش داخلی مشابه:

• التهاب مجاری لابیرنت
• سوراخ یا فیسچول پریلمف
• سندروم مشکلات کانال نیمه حلقوی فوقانی یا SSCDS

التهاب لابیرنت ممکن است ناشی از عفونت ویروسی باشد. سوراخ شدن پریلمف نیز ممکن است به دلیل آسیب به سر و یا تغییر فشار ناگهانی باشد. SSCDS   نیز ممکن است به دلیل شکست بخش استخوانی کانال حمل کننده‌ی مایع گوش ایجاد گردد.

چه علائم دیگری همراه با سرگیجه محیطی وجود دارند؟

حالت تهوع و استفراغ، غرق کردن و مشکلات گوش از سایر مشکلات رایج محسوب می‌شوند. سرگیجه‌هایی که ناگهانی و بدون هیچ هشداری شروع شده و به سرعت نیز از بین می‌روند احتمالا جز سرگیجه‌های محیطی باشند.

حرکت چشمی بدون کنترل فرد نیز ممکن است رخ دهد. این حرکات چشمی با تمرکز روی یک نقطه کاهش می‌یابند. این حالت در روزهای ابتدایی شروع سرگیجه‌ها وجود دارند و پس از آن علائم به تدریج محو می‌گردند.

تشخیص انواع سرگیجه

چندین ره برای تشخیص انواع سرگیجه وجود دارد. یکی از آن‌ها معاینه گوش و تعادل بیمار در راه رفتن است. وجود عفونت گوش و کم‌شنوایی و عدم توانایی فرد در راه رفتن در یک خط صاف یکی از راه‌های تشخیص است. برای تشخیص BPPV  متخصص مغز و اعصاب از بیمار می‌خواهد که در جهت‌های خاصی به سرعت تغییر موقعیت دهد. برای مثال از حالت نشسته به حالت خوابیده برده و سر فرد را در پایین ترین حالت خود قرار می‌دهد. چشم‌ها باید باز باشند تا حرکات چشمی توسط پزشک قابل تشخیص باشد. در مواردی نیز تست MRI  نیز برای تشخیص دقیق‌تر علت بیماری درخواست می‌شود.

درمان سرگیجه‌های محیطی

با کنترل بیماری ایجاد کننده‌ی سرگیجه، علائم آن نیز قابل کنترل هستند. BPPV   که یکی از شایع‌ترین دلایل است می‌تواند با استفاده از تمرینات ۱۵ دقیقه‌ای در مطب پزشک بهتر شود. این تمرینات که به Epley maneuver  معروف هستند می‌توانند کریستال‌های مرتبط به تعادل را به گوش داخلی باز گرداند.

در صورتی که علت سرگیجه ناشی از التهاب التهاب نورون‌های دهلیزی، بیماری Meniere  و التهاب لابیرنت گوش باشد با داروهای ضد التهابی کاهش می‌یابد. با کاهش استرس و کم کردن مصرف نمک، کافئین و الکل بیماری meniere  قابل کنترل است.

برای بیماری هایی مشابه فیسچول پریلمف و SSCDS  احتمالا پزشک دستور انجام جراحی دهد تا مشکل به وجود آمده در گوش داخلی اصلاح گردد.

برخی بیماری‌هایی که ایجاد کننده‌ی سرگیجه‌ی محیطی هستند ممکن است مزمن باشند. به این معنی که ادامه‌دار هستند و در این موارد، ترکیبی از درمان‌ها نیاز است.‌ ترکیبی از اصلاح سبک زندگی، ورزش‌های تعادلی، دارو برای کنترل سرگیجه به شکل هم‌زمان استفاده می‌شود.

برای کم شدن تهوع نیز داروهای ضد تهوع تجویز شده و برای کنترل مشکلات تعادلی نیز پزشک داروهای دیگری را تجویز می‌کند.

دلایل ایجاد سرگیجه مرکزی

انواع سرگیجه‌ی مرکزی ممکن است به دلایل بیماری یا آسیب به مغز ایجاد شود:

• آسیب به سر
• عفونت یا بیماری
• MS  یا مولتیپل اسکلروسیز
• میگرن
• تومور مغزی
• سکته مغزی
• سکته‌های خفیف

چه نشانه‌های دیگری همراه با سرگیجه‌ی مرکزی وجود دارد؟

بر خلاف سرگیجه‌های محیطی که زود گذرند، سرگیجه‌های مرکزی بدون هشدار ایجاد شده و تا مدت زیادی نیز ادامه می‌یابند. دوره‌های سرگیجه مرکزی شدیدتر بوده و ممکن است بدون کمک سایرین قادر به ایستادن و راه رفتن نباشید. حرکات سریع چشمی در انواع سرگیجه ممکن است مشاهده شود اما در نوع مرکزی به مدت بیشتری مثل چند هفته تا چند ماه ادامه یافته و در صورتی که از فرد خواسته شود روی یک نقطه تمرکز کند نیز متوقف نمی‌شوند. سایر نشانه‌ها مثل کمشنوایی در نوع مرکزی دیده نمی‌شود اما علائم سردرد، مشکلات بلع و ضعف بدن در این نوع از سرگیجه رایج‌تر است.

درمان سرگیجه‌های مرکزی

تنها راه درمان و بهبود علائم سرگیجه‌ی مرکزی درمان بیماری زمینه‌ای ایجاد کننده سرگیجه است. برای مثال اگر علت آن میگرن است، درمان دارویی و دوری از استرس و اضطراب یکی ازراه‌های جلوگیری از آن است. در بیماری‌های مزمن و ادامه‌دار مثل M.S  و تومورهای مغزی می‌توان علامت درمانی کرد و نشانه‌های بیماری را کاهش داد. این موارد شامل استفاده از داروهای ضد تهوع و یا داروهایی است که حس حرکت را در بیمار کم‌تر می‌کنند.

چگونه می‌توان از حملات سرگیجه جلوگیری کرد؟

سرگیجه‌های آغازین معمولا قابل جلوگیری نیستند اما با رفتارهای خاصی می‌توانید از حملات بعدی سرگیجه جلوگیری کنید:

• از نور تند و شدید بپرهیزید
• سر خود را سریع تکان ندهید
• خم نشوید
• به مدت طولانی به بالا خیره نشوید
• بهتر است به شکل آهسته از جای خود  برخیزید و در حین خواب و استراحت نیز سر خود را بالاتر قرار دهید

منابع

Www.webmd.com/brain/types-of-vertigo